2019-09-13
Eternit ma zniknąć z dachów polskich budynków najpóźniej w 2032 r. Ten niegdyś powszechnie stosowany materiał budowlany szkodzi zdrowiu i środowisku, gdy włókna azbestu przedostają się do powietrza. Szczególnie ważne jest właściwe usuwanie i składowanie eternitu. Co jeszcze warto wiedzieć o eternicie i azbeście?
Azbest, dzięki swoim właściwościom, był wykorzystywany do produkcji eternitu, czyli materiału budowlanego powszechnie stosowanego w Polsce w latach 60. i 70. ubiegłego wieku. Mimo że dość szybko okazało się, że włókna azbestu uwalniane do powietrza są wyjątkowo szkodliwe dla zdrowia, a w 1997 roku zakazano jego stosowania, to na dachach, elewacjach i w przewodach kanalizacyjnych budynków wciąż możemy znaleźć zawierające go elementy.
Oczywiście należy obalić mit na temat azbestu, który „leży i szkodzi”. Azbest jest groźny dla ludzi i środowiska jedynie, gdy istnieje ryzyko emisji jego włókien do powietrza. Zagrożenie emisją pojawia się w przypadku uszkodzeń mechanicznych wyrobów azbestowych lub jeśli materiały zawierające azbest są eksploatowane i usuwane w sposób niewłaściwy (np. nieprofesjonalne usuwanie pokrycia dachowego wykonanego z eternitu).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. jasno określa zasady dotyczące prac przy zabezpieczeniu i usuwaniu wyborów zawierających azbest. Proces należy rozpocząć od zgłoszenia prac do właściwego organu nadzoru budowalnego. Takie zgłoszenie powinno zawierać ewidencję materiałów przewidzianych do usunięcia oraz plan prac zawierający informację o zabezpieczeniach obiektu i miejsca wokół niego przed zanieczyszczeniem, ilości odpadów mających powstać przy tych działaniach i miejsca ich składowania oraz najważniejsze – środki zabezpieczenia pracowników. Ten ostatni aspekt reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy unieszkodliwianiu azbestu. Jeśli działania podjęte są zgodne z wyznaczonymi procedurami, ryzyko narażenia na szkodliwe działanie azbestu zostaje ograniczone do minimum.
Szczególnie poważne zagrożenie stanowi składowanie eternitu czy innych wyrobów zawierających azbest w miejscach do tego nieprzystosowanych. Dzikie wysypiska w lasach lub takie, które są prowadzone z naruszeniem posiadanych decyzji administracyjnych (decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, pozwolenie zintegrowane czy też instrukcja prowadzenia składowiska) to poważny problem, na który odpowiedzią są kary nakładane na osoby nielegalnie składujące wyroby zawierające azbest – grzywny wahają się od 5 000 zł do 20 000 zł, a w skrajnych przypadka wymierzana jest kara pozbawienia wolności do lat 5. Należy pamiętać, że jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest w sposób zgodny z prawem oraz bezpieczny jest umieszczanie ich na specjalnie do tego przygotowanych składowiskach, posiadających odpowiednie decyzje środowiskowe i pozwolenia.
Polska, jako jedyny kraj w Europie, przyjęła program oczyszczania kraju z azbestu. Jego celem jest usunięcie i unieszkodliwienie do 2032 r. wszelkich materiałów zawierających ten szkodliwy minerał. Mieszkańcy oraz przedsiębiorcy w ramach ww. programu mogą składać wnioski do właściwego wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej o unieszkodliwienie eternitu na koszt państwa, bądź dofinansowanie do opłaty poniesionej na rzecz firmy, która to wykona. Wsparcie obejmuje demontaż, zbiór, transport oraz unieszkodliwienie odpadów zawierających azbest. Szacuje się, że do roku 2032, kiedy to program oczyszczania ma się zakończyć, Polska wyda na wszelkie działania związane z unieszkodliwieniem zagrożenia ok. 65 milionów złotych (według danych Ministerstwa Gospodarki). Wyeliminowanie groźnego zjawiska emisji włókien azbestu do środowiska przyczyni się do ograniczenia śmiertelności na skutek chorób azbestozależnych, w tym raka płuc oraz do poprawy stanu środowiska.
Azbest nie musi mieć negatywnego wpływu na nasze życie – mamy realny wpływ na to, czy jego włókna przedostaną się do powietrza i będą stanowić poważne zagrożenie dla naszego zdrowia. Zwracajmy więc uwagę na wszelkie ubytki i uszkodzenia eternitu, a przy jego usuwaniu skorzystajmy z usług firm wyspecjalizowanych w demontażu, transporcie i składowaniu azbestu. W ten sposób zatroszczymy się nie tylko o własne bezpieczeństwo, ale też o bezpieczeństwo przyszłych pokoleń. Przejeżdżając przez polskie miasta i wsie wciąż możemy dostrzec eternit na dachach i w elewacjach budynków. Oby z roku na rok było go coraz mniej.
